Παπυρολογία Ι: Εισαγωγή στην Παπυρολογία

Το μάθημα έχει ως βασικό στόχο να παράσχει στους μεταπτυχιακούς φοιτητές τις τεχνικές και μεθοδολογικές δεξιότητες, ώστε να αποκτήσουν ικανότητα της κριτικής ανάγνωσης φιλολογικών και μη-φιλολογικών παπύρων και της ανάλυσής τους ως ιστορικών, φιλολογικών και λογοτεχνικών  πηγών. Περαιτέρω, αποσκοπεί στην κατανόηση της ιστορίας και της «αρχαιολογίας» της Παπυρολογίας και τη συμβολής της στις γνώσεις μας για την πολιτική, κοινωνικοοικονομική και πολιτιστική ζωή της Ελληνορωμαϊκής Αιγύπτου. Επίσης, αποβλέπει στο να αποκτήσουν οι μεταπτυχιακοί φοιτητές τις βασικές ερευνητικές ικανότητες σχετικά με τις ουσιώδεις πτυχές των παπυρικών κειμένων κατά την αρχαιότητα και να αναπτύξουν τις ενεργές δεξιότητες ανάγνωσης, της μεταγραφής και έκδοσης παπύρων. Θα εξεταστούν τα βασικά επιμέρους ζητήματα των υλικών γραφής στην αρχαιότητα και της ελληνικής και των άλλων γραφών και γλωσσών στους παπύρους. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα οδηγηθούν στα πρακτικά ζητήματα της χρονολόγησης, της γεωγραφίας, των μέτρων, σταθμών και νομισμάτων, των ονομάτων και της προσωπογραφίας και των τεχνικών όρων καθώς και στην συνολική εποπτεία της βασικής βιβλιογραφίας του αντικειμένου. Κατά το πέρας των μαθημάτων οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα έχουν κατανοήσει τον ορισμό της «παπυρολογίας» και τις κύριες γραμμές της ιστορίας του κλάδου. Θα γνωρίζουν το γενικό ιστορικό και πολιτιστικό πλαίσιο της Ελληνορωμαϊκής Αιγύπτου. Θα είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τα υλικά γραφής και το αρχαιολογικό πλαίσιο των παπυρικών ευρημάτων. Θα είναι σε θέση να διακρίνουν γλώσσες και γραφές στους παπύρους, τουλάχιστον για συγκεκριμένα παραδείγματα. Θα είναι σε θέση να μελετήσουν και να κατανοήσουν μια παπυρολογική έκδοση και να εφαρμόσουν το σύστημα Leiden σε νέες μεταγραφές. Θα γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν τα κύρια εργαλεία του αντικειμένου, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών εργαλείων (κυρίως papyri.info, Trismegistos) και θα είναι σε θέση να εκτιμήσουν τη συμβολή της παπυρολογίας σε άλλους επιστημονικούς κλάδους.

Παλαιογραφία Ι: Εισαγωγή στην Παλαιογραφία των φορέων γραφής από τις απαρχές έως την ύστερη αρχαιότητα

Το μάθημα ακολουθεί την εξέλιξη της ελληνικής γραφής από τις απαρχές έως την ύστερη αρχαιότητα. Ξεκινώντας από τα πρώτα δείγματα ελληνικής γραφής, εξετάζονται οι διάφοροι τύποι της μεγαλογράμματης. Εξετάζονται οι διαφοροποιήσεις και οι εξελίξεις της ελληνικής γραφής ανά τους αιώνες καθώς και ο μεταχαρακτηρισμός των κειμένων και η σημασία του. Το σεμινάριο επεκτείνεται στην μελέτη των φορέων γραφής, δηλαδή την κατασκευή τους και την διαδικασία παραγωγής των κειμένων. Εξετάζονται τα υλικά και τα όργανα γραφής και γίνεται μια επισκόπηση των μορφών των κειμένων, καθώς και οι τεχνικές και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν στις διάφορες περιόδους και περιοχές του ελληνικού χώρου. Το μάθημα είναι εισαγωγικό και κύριος στόχος του είναι η γνωριμία και εξοικείωση των φοιτητών/φοιτητριών με το αντικείμενο της ελληνικής παλαιογραφίας. Θα γνωρίσουν το κείμενο ως αντικείμενο (τη διαδικασία παραγωγής του, τα υλικά γραφής, καθώς και τις ιστορικές και κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις που επηρέασαν την παραγωγή και διάδοση του) και ως φορέα κειμενικού περιεχομένου (τόσο των έργων που διασώζουν όσο και της γραφής και των τεχνικών που χρησιμοποιούνται). Πιο συγκεκριμένα, μέσα από την αξιοποίηση πολυάριθμων ενδεικτικών παραδειγμάτων, οι φοιτητές/φοιτήτριες θα αντιληφθούν την πορεία και τα στάδια εξέλιξης της ελληνικής γραφής και θα κατανοήσουν τους μηχανισμούς μετεξέλιξής της. Θα γνωρίζουν, επίσης, τις ιστορικές συνθήκες που ορίζουν και πλαισιώνουν τη χρήση της κάθε γραφής. Θα είναι σε θέση να διαβάζουν και να αναγνωρίζουν τους διάφορους τύπους της μεγαλογράμματης. Θα έχουν αντιληφθεί το μηχανισμό της παράδοσης κειμένων, τη διαδικασία αντιγραφής και το ρόλο των γραφέων (π.χ. κοινά λάθη αντιγραφής, διορθωτικές και κριτικές επεμβάσεις). Τέλος, θα έχουν μία αρχική επαφή με τα σχετικά εγχειρίδια και εργαλεία της έρευνας, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών εκδόσεων, βάσεων δεδομένων και άλλων ψηφιακών εργαλείων.

Επιγραφική Ι: Εισαγωγή στην Επιγραφική με έμφαση στις λογοτεχνικές επιγραφές 

Το μάθημα έχει ως βασικό στόχο να παράσχει στους μεταπτυχιακούς φοιτητές τις τεχνικές και μεθοδολογικές δεξιότητες ώστε να αποκτήσουν ικανότητα της κριτικής ανάγνωσης φιλολογικών κυρίως επιγραφών και της ανάλυσής τους ως ιστορικών, φιλολογικών και λογοτεχνικών πηγών. Επίσης, αποβλέπει στο να αποκτήσουν οι μεταπτυχιακοί φοιτητές τις βασικές ερευνητικές ικανότητες σχετικά με τις ουσιώδεις πτυχές των επιγραφικών κειμένων κατά την αρχαιότητα και να αναπτύξουν τις ενεργές δεξιότητες ανάγνωσης, της μεταγραφής και έκδοσης επιγραφών. Θα εξεταστούν τα βασικά επιμέρους ζητήματα της εξέλιξης του ελληνικού αλφαβήτου και των διαλέκτων της ελληνικής γλώσσας. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα οδηγηθούν στα πρακτικά ζητήματα της χρονολόγησης, της γεωγραφίας, των μέτρων, σταθμών και νομισμάτων, των ονομάτων και της προσωπογραφίας και των τεχνικών όρων καθώς και στην συνολική εποπτεία της βασικής βιβλιογραφίας του αντικειμένου. Κατά το πέρας των μαθημάτων οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα είναι σε θέση να διακρίνουν διαλέκτους και γραφές στις επιγραφές, τουλάχιστον για συγκεκριμένα παραδείγματα. Θα είναι σε θέση να μελετήσουν και να κατανοήσουν μια επιγραφική έκδοση και να εφαρμόσουν το σύστημα Leiden σε νέες μεταγραφές. Θα γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν τα κύρια εργαλεία του αντικειμένου, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών εργαλείων (π.χ. PHI Greek Inscriptions, IG ~ SEG concordance, Lexicon of Greek Personal Names (LGPN)) και θα είναι σε θέση να εκτιμήσουν τη συμβολή της επιγραφικής σε άλλους επιστημονικούς κλάδους.

Παπυρολογία ΙΙ: Τα είδη των κειμένων που διασώζονται σε παπύρους και συναφείς φορείς γραφής

Το μάθημα εμβαθύνει και μελετά συστηματικά κείμενα φιλολογικά, μη-φιλολογικά, υπό- φιλολογικά και παρά-φιλολογικά με ιδιαίτερη έμφαση στη μεθοδολογία και την τεχνική της ανάγνωσης και μελέτης τόσο των γραφών όσο και του περιεχομένου καθώς και της εκδοτικής τους. Εμβαθύνει επίσης σε ειδικότερα θέματα βιβλιογραφίας και στην ικανότητα των μεταπτυχιακών φοιτητών να εξειδικεύουν τη γνώση τους σε συγκεκριμένα ζητήματα. Αποσκοπεί στην πιθανή ένταξη των μελετώμενων κειμένων σε ευρύτερα σύνολο και στην αξιοποίησή τους για την καταγραφή και ανασύνθεση της ιστορίας και του πολιτισμού της πολύ-πολιτισμικής κοινωνίας που αναπτύσσεται στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα έχουν εξοικειωθεί με τις σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους της παπυρολογίας και θα έχουν αποκτήσει τόσο συνολική όσο και εξειδικευμένη εποπτεία της βιβλιογραφίας. Θα μπορούν να εξετάζουν την ορθότητα αναγνώσεων, συμπληρώσεων γραφών και ερμηνειών σε ήδη εκδεδομένους παπύρους και θα μπορούν να εφαρμόζουν τις γνώσεις τους σε ανέκδοτους ή εκδιδομένους παπύρους. Έχοντας αποκτήσει τη συγκεκριμένη ερευνητική δραστηριότητα της αποτελεσματικής κειμενικής κριτικής των παπύρων και συνεπικουρούμενοι από τα βιβλιογραφικά και ψηφιακά εργαλεία θα μπορέσουν να κινηθούν με σχετική ασφάλεια εντός του εν λόγω γνωστικού αντικειμένου.

Παλαιογραφία ΙΙ: Η Παλαιογραφία των παπύρων και των συναφών φορέων γραφής

Το μάθημα αυτό έχει σκοπό την άσκηση των φοιτητών στην ανάγνωση και μεταγραφή πολλών διαφορετικών γραφών και φορέων γραφής. Μέσα από μεγάλο αριθμό δειγμάτων γίνεται μια περιήγηση σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές του ελληνόφωνου χώρου με τις διαφορετικές γραφές τους, με έμφαση στο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ύφος. Εξετάζονται εις βάθος τα επιμέρους υλικά που χρησιμοποιούνται καθώς και οι ιδιαιτερότητές τους. Εξετάζονται επίσης οι διάφορες χρήσεις και συνήθειες των γραφέων καθώς και οι βραχυγραφίες, τα συμπλέγματα και τα ταχυγραφικά σύμβολα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε σχόλια, διορθώσεις και σημειώσεις καθώς και στα κριτικά σύμβολα και τη στίξη. Το μάθημα έχει βασικό στόχο την περαιτέρω εξάσκηση των φοιτητών/φοιτητριών στην ανάγνωση και ανάλυση διαφόρων γραφών, με έμφαση στη γεωγραφική προέλευσή τους. Με την ολοκλήρωση   του μαθήματος, οι φοιτητές/φοιτήτριες θα είναι σε θέση να διαβάζουν με αρκετή άνεση τις περισσότερες μεγαλογράμματες γραφές. Θα αναγνωρίζουν και θα μπορούν να περιγράψουν τύπους γραφής από τα πιο γνωστά κέντρα και θα είναι σε θέση να τις χρονολογούν (με κάποια απόκλιση). Θα έχουν εξοικειωθεί με λιγότερο ευανάγνωστες γραφές και τεχνικές ταχυγραφίας και θα μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν συντομογραφίες και συμπλέγματα. Θα είναι σε θέση να μεταγράψουν το κείμενο που διαβάζουν, χρησιμοποιώντας τις σύγχρονες συμβάσεις μεταγραφής και θα έχουν την ευχέρεια να διαχειριστούν κατά τη μεταγραφή ζητήματα όπως η στίξη, οι διορθώσεις και τα σχόλια. Τέλος, θα μπορούν να χρησιμοποιούν τα σχετικά εργαλεία, ενώ θα γνωρίζουν και θα μπορούν να αναζητήσουν εξειδικευμένη βιβλιογραφία.

Επιγραφική ΙΙ: Λογοτεχνικές Επιγραφές 

Το μάθημα αυτό επικεντρώνεται στα ποιητικά λογοτεχνικά είδη (επιγράμματα, μετρικά μαντεία, ύμνους ή αρεταλογίες), που διασώζονται σε επιγραφές. Δίνεται έμφαση στην αρχική σύνδεσή τους με ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, περίσταση και πλαίσιο (αφιερωματικό, επιτύμβιο, αφιερωματικό, τιμητικό, συμποσιακό κ.ά.), στην χωροταξική δυναμική τους και στην αλληλεπίδραση μεταξύ τοποθεσίας, μνημείου, κειμένου και θεατών-αναγνωστών. Εξίσου, προσδίδεται βαρύτητα στα πεζά κείμενα (επιστολές, επικήδειοι κ.ά.) που προσεγγίζουν λογοτεχνικά είδη και διασώζονται σε επιγραφές και στη δυναμική που αναπτύσσεται μεταξύ λογοτεχνικών ειδών (π.χ. ιστοριογραφίας) και επιγράμματος και στον τρόπο με τον οποίο το επίγραμμα ενσωματώνει λογοτεχνικές κατευθύνσεις και εκφραστικούς τρόπους έως ότου γίνει πρότυπο για το ανεξάρτητο λογοτεχνικό είδος του επιγράμματος. Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στην αξία τους ως ανεκτίμητης πηγής λογοτεχνικής, πολιτιστικής, κοινωνικής, θρησκευτικής, τέχνης και στρατιωτικής ιστορίας και στην εξέλιξή τους από την αρχαϊκή και κλασική περίοδο, μέχρι το τέλος της αρχαιότητας και τους βυζαντινούς χρόνους. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές αναμένεται να αποκτήσουν την ευρύτερη γνώση προβλημάτων και θεμάτων εξειδικευμένων που σχετίζονται με τον κόσμο επιγραφικών επιγραμμάτων και εν γένει της διείσδυσης της λογοτεχνίας στην επιγραφική. Θα μπορούν να διακρίνουν την σχέση φορέα, μορφής και περιεχομένου για τις συγκεκριμένες επιγραφές. Θα μπορούν να αποκωδικοποιούν πίσω από τα κείμενα τις αλλαγές που πραγματοποιούνται στην εκφραστική τους μορφή. Θα μπορούν να εντάξουν το εκάστοτε μελετώμενο κείμενο εντός του ευρύτερου ιστορικού, πολιτιστικού, διοικητικού, εκπαιδευτικού, οικονομικού, νομικού, θρησκευτικού ή άλλου συγκείμενου που τα παρήγαγε, ώστε να επιτελέσει το ρόλο τους ως ενός από τα σημαντικότερα τεκμήρια του υλικού και πνευματικού πολιτισμού.

Παπυρολογία ΙΙΙ: Εξειδικευμένα ζητήματα

Το μάθημα επικεντρώνεται κατ’ αποκλειστικότητα στην εισαγωγή σε εξειδικευμένα ζητήματα της Παπυρολογίας. Τα ζητήματα αυτά εξετάζονται μέσα από δύο θεματικούς άξονες: ο πρώτος σχετίζεται με θεματικές ενότητες της Παπυρολογίας και ο δεύτερος με συγκεκριμένα σώματα κειμένων. Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται θεματικές ενότητες όπως η λογοτεχνία, οι επιστήμες, η εκπαίδευση, η νομοθεσία, η θρησκεία, η μαγεία στους παπύρους κ.ά. Στη δεύτερη κατηγορία εντάσσεται η εξέταση ζητημάτων που αφορούν ένα σύνολο παπύρων, είτε αυτά αφορούν την χρονολογική τους κατάταξη (πτολεμαϊκοί, ρωμαϊκοί, βυζαντινοί) είτε την εθνότητά τους (αιγυπτιακοί, αραμαϊκοί, ελληνικοί, λατινικοί, κοπτικοί, περσικοί, αραβικοί) και την τοπική τους προέλευση (πάπυροι εκτός Αιγύπτου) είτε τον φορέα τους (πάπυροι, όστρακα, πινακίδες) είτε αφορούν συγκεκριμένους παπύρους (πάπυροι του Ηρακλείου, πάπυρος του Δερβενίου) ή συγκεκριμένη τυπολογία (επιστολές, αιτήσεις, συμφωνητικά κ.ά). Κατά το πέρας των μαθημάτων οι μεταπτυχιακοί φοιτητές, αναμένεται να αποκτήσουν την απαραίτητη γνώση και ερευνητική ικανότητα που θα τους εξασφαλίσει την ορθή επιλογή της τελικής τους μεταπτυχιακής εργασίας. Θα μπορούν να κινηθούν με σχετική ασφάλεια εντός του πλαισίου της επιστημονικής εξειδίκευσης που θα επιλέξουν στη συνέχεια. Παράλληλα, θα έχουν εμβαθύνει σε πολύ εξειδικευμένα επιμέρους ζητήματα με αποτέλεσμα να οικοδομήσουν στέρεες βάσεις ώστε να μπορούν να διασαφηνίζουν τις ιδιαιτερότητες του πολιτισμού και της ιστορίας, να τις αξιολογήσουν σωστά και να τις περιγράψουν. Θα μπορούν να συγγράψουν εργασία βασιζόμενοι τόσο στις πρωτογενείς όσο και στις δευτερογενείς πηγές σε υψηλό επιστημονικό επίπεδο καθώς και να συμμετέχουν ισότιμα σε επιστημονικές συζητήσεις με ειδικά σχόλια και να ασκήσουν κριτική σε επιστημονικά έργα του γνωστικού αντικειμένου.

Παλαιογραφία ΙΙΙ: Εξειδικευμένα ζητήματα

Το μάθημα επικεντρώνεται κατ’ αποκλειστικότητα στην εισαγωγή σε εξειδικευμένα ζητήματα της Παλαιογραφίας των διαφόρων φορέων γραφής. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην περαιτέρω άσκηση στην ανάγνωση και μεταγραφή γραφών διαφόρων περιόδων με προσοχή στις δυσανάγνωστες γραφές, τις συντομογραφίες και τα συμπλέγματα. Εμβαθύνεται η έρευνα της σχέσης κειμένου και παρακειμένου και δίνεται ιδιαίτερη σημασία στη χρονολόγηση γραφών (αρχές, κριτήρια και μεθοδολογία). Τέλος, εξετάζεται αναλυτικά η ταύτιση και το κοινωνικό δίκτυο γραφέων και παρέχονται η μεθοδολογία και εργαλεία της αυτής της έρευνας. Κατά το πέρας των μαθημάτων οι μεταπτυχιακοί φοιτητές αναμένεται να αποκτήσουν την απαραίτητη γνώση και ερευνητική ικανότητα που θα τους εξασφαλίσει την ορθή επιλογή της τελικής τους μεταπτυχιακής εργασίας. Θα μπορούν να κινηθούν με σχετική ασφάλεια εντός του πλαισίου της επιστημονικής εξειδίκευσης που θα επιλέξουν στη συνέχεια. Παράλληλα, θα έχουν εμβαθύνει σε πολύ εξειδικευμένα επιμέρους ζητήματα με αποτέλεσμα να οικοδομήσουν στέρεες βάσεις ώστε να μπορούν να διασαφηνίζουν τις ιδιαιτερότητες του πολιτισμού και της ιστορίας, να τις αξιολογήσουν σωστά και να τις περιγράψουν. Θα μπορούν να συγγράψουν εργασία βασιζόμενοι τόσο στις πρωτογενείς όσο και στις δευτερογενείς πηγές σε υψηλό επιστημονικό επίπεδο καθώς και να συμμετέχουν ισότιμα σε επιστημονικές συζητήσεις με ειδικά σχόλια και να ασκήσουν κριτική σε επιστημονικά έργα του γνωστικού αντικειμένου.

Επιγραφική ΙΙΙ: Εξειδικευμένα ζητήματα

Το μάθημα επικεντρώνεται κατ’ αποκλειστικότητα στην εισαγωγή σε εξειδικευμένα ζητήματα της Επιγραφικής. Τα ζητήματα αυτά εξετάζονται μέσα από δύο θεματικούς άξονες: ο πρώτος σχετίζεται με θεματικές ενότητες της Επιγραφικής και ο δεύτερος με συγκεκριμένα σώματα κειμένων. Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται θεματικές ενότητες όπως η λογοτεχνία, οι επιστήμες, η εκπαίδευση, η νομοθεσία, η θρησκεία, η μαγεία, η πρόσληψη των επιγραφών από την αρχαία λογοτεχνία, ο γυναικείος λόγος στις επιγραφές, η επιγραφική damnatio memoriae, η υλική υπόσταση του κειμένου στην Ελληνική και Ρωμαϊκή Λογοτεχνία κ.ά. Στη δεύτερη κατηγορία εντάσσεται η εξέταση ζητημάτων που αφορούν ένα σύνολο επιγραφών, είτε αυτά αφορούν την χρονολογική τους κατάταξη (αρχαϊκές, κλασσικές, ελληνιστικές, ρωμαϊκές, βυζαντινές) και την τοπική τους προέλευση (οι ελληνικές επιγραφές του Ashoka και του Nemrut Dağ) είτε τον φορέα τους (αγγεία, ελάσματα, πινακίδες κ.ά. ) είτε αφορούν συγκεκριμένες επιγραφές (τα δελφικά αποφθέγματα, η επιγραφή του Ai-Khanoum, η αρεταλογία της Ίσιδος κ.ά.) ή συγκεκριμένη τυπολογία (δημόσιες επιστολές, αρές, οδηγίες κ.ά). Κατά το πέρας των μαθημάτων οι μεταπτυχιακοί φοιτητές αναμένεται να αποκτήσουν την απαραίτητη γνώση και ερευνητική ικανότητα που θα τους εξασφαλίσει την ορθή επιλογή της τελικής τους μεταπτυχιακής εργασίας. Θα μπορούν να κινηθούν με σχετική ασφάλεια εντός του πλαισίου της επιστημονικής εξειδίκευσης που θα επιλέξουν στη συνέχεια. Παράλληλα, θα έχουν εμβαθύνει σε πολύ εξειδικευμένα επιμέρους ζητήματα με αποτέλεσμα να οικοδομήσουν στέρεες βάσεις ώστε να μπορούν να διασαφηνίζουν τις ιδιαιτερότητες του πολιτισμού και της ιστορίας, να τις αξιολογήσουν σωστά και να τις περιγράψουν. Θα μπορούν να συγγράψουν εργασία βασιζόμενοι τόσο στις πρωτογενείς όσο και στις δευτερογενείς πηγές σε υψηλό επιστημονικό επίπεδο καθώς και να συμμετέχουν ισότιμα σε επιστημονικές συζητήσεις με ειδικά σχόλια και να ασκήσουν κριτική σε επιστημονικά έργα του γνωστικού αντικειμένου.

Εκπόνηση μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας

Στο Β’   έτος   του   Προγράμματος   προβλέπεται   η   εκπόνηση   μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας (30 ECTS). Τα προσφερόμενα θεματικά πεδία εκπόνησης διπλωματικών εργασιών ανά διδάσκοντα αναρτώνται στην αρχή κάθε ακαδημαϊκού έτους στον ιστότοπο του Δ.Π.Μ.Σ., όπου υπάρχουν επίσης αναρτημένα ο οδηγός εκπόνησης της Διπλωματικής   Εργασίας καθώς και το πρότυπο (template) πάνω στο οποίο πρέπει να συνταχθεί η Δ.Ε., σύμφωνα με τις προδιαγραφές που ορίζει ο εσωτερικός κανονισμός. Ο φοιτητής / φοιτήτρια υποχρεούται να έχει ολοκληρώσει επιτυχώς όλα τα μαθήματα του προγράμματος πριν από την κατάθεση της Διπλωματικής. Για την επιτυχή ολοκλήρωση της Μ.Δ.Ε. προβλέπεται η διενέργεια των εξής τριών (3) σεμιναρίων που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια του Δ´ Εξαμήνου και είναι υποχρεωτικής παρακολούθησης για τους φοιτητές / φοιτήτριες που εκπονούν την Μ.Δ.Ε.: α) Αρχές και μέθοδοι , β) Χειρισμός διεθνούς βιβλιογραφίας και γ) Εξειδικευμένα θέματα για την εκπόνηση Μ.Δ.Ε..